Sipas shkencëtarëve më në zë në botë, gripi është patogjeni që ka më shumë gjasa të shkaktojë një pandemi të re në të ardhmen e afërt.
Një studim ndërkombëtar, që do të publikohet fundjavën e ardhshme, do të zbulojë se 57% e ekspertëve të lartë të sëmundjeve tani mendojnë se një lloj virusi i gripit do të jetë shkaku i shpërthimit të ardhshëm global të sëmundjes vdekjeprurëse infektive.
Besimi se gripi është kërcënimi më i madh pandemik në botë bazohet në hulumtimet afatgjata që tregojnë se ai po evoluon vazhdimisht dhe po ndryshon, tha Jon Salmanton-García i Universitetit të Këlnit, i cili kreu studimin.
“Çdo grip dimëror shfaqet,” tha ai. “Ju mund t’i përshkruani këto shpërthime si pandemi të vogla. Ato janë pak a shumë të kontrolluara, sepse shtamet e ndryshme që i shkaktojnë nuk janë mjaft virulente – por kjo nuk do të jetë domosdoshmërisht rasti përgjithmonë”.
Detajet e sondazhit – i cili përfshinte të dhëna nga gjithsej 187 shkencëtarë të vjetër – do të zbulohen në kongresin e Shoqatës Evropiane të Mikrobiologjisë Klinike dhe Sëmundjeve Infektive (ESCMID) në Barcelonë fundjavën e ardhshme.
Shkaku tjetër më i mundshëm i një pandemie, pas gripit, ka të ngjarë të jetë një virus – i quajtur Sëmundja X – që është ende i panjohur për shkencën, sipas 21% të ekspertëve që morën pjesë në studim. Ata besojnë se pandemia e ardhshme do të shkaktohet nga një mikroorganizëm ende i paidentifikuar, i cili do të shfaqet jashtë syve, ashtu siç bëri virusi Sars-CoV-2, shkaktari i Covid-19, kur filloi të infektonte njerëzit në vitin 2019.
Në të vërtetë, disa shkencëtarë ende besojnë se Sars-CoV-2 mbetet një kërcënim, me 15% të shkencëtarëve të anketuar në studim e vlerësojnë atë shkakun e tyre më të mundshëm të një pandemie në të ardhmen e afërt.
Mikroorganizmat e tjerë vdekjeprurës – si viruset Lassa, Nipah, Ebola dhe Zika – u vlerësuan si kërcënime serioze globale nga vetëm 1% deri në 2% e të anketuarve. “Gripi mbeti – në një shkallë shumë të madhe, kërcënimi numër një për sa i përket potencialit të tij pandemik në sytë e shumicës së madhe të shkencëtarëve botërorë”, shtoi Salmanton-García.
Javën e kaluar, Organizata Botërore e Shëndetësisë ngriti frikën për përhapjen alarmante të llojit H5N1 të gripit që po shkakton miliona raste të gripit të shpendëve në të gjithë globin. Ky shpërthim filloi në vitin 2020 dhe ka çuar në vdekjen ose vrasjen e dhjetëra miliona shpendëve dhe gjithashtu ka zhdukur miliona zogj të egër.
Kohët e fundit, virusi është përhapur te speciet e gjitarëve, duke përfshirë kafshët shtëpiake të cilat tani janë të infektuara në 12 shtete në SHBA, duke rritur më tej frikën për rreziqet për njerëzit. Sa më shumë specie gjitarësh të infektojë virusi, aq më shumë mundësi ka ai të evoluojë në një lloj që është i rrezikshëm për njerëzit, tha Daniel Goldhill, nga Kolegji Mbretëror Veterinar në Hatfield për revistën Nature javën e kaluar.
Shfaqja e virusit H5N1 në bagëti ishte një surprizë, shtoi virologu Ed Hutchinson, nga Universiteti i Glasgow. “Derrat mund të sëmuren nga gripi i shpendëve, por deri vonë gjedhët nuk e bënin këtë. Ata ishin të infektuar me llojet e tyre të sëmundjes. Pra, shfaqja e H5N1 në lopë ishte një tronditje”.
“Kjo do të thotë që rreziqet që virusi të futet në gjithnjë e më shumë kafshë ferme, dhe më pas nga kafshët e fermës te njerëzit, sa vjen e rritet. Sa më shumë të përhapet virusi, atëherë gjasat për mutacion që të mund të përhapet te njerëzit rriten e rriten. Në thelb, ne po hedhim zarat me këtë virus”.
Deri më sot, nuk ka pasur asnjë tregues se H5N1 po përhapet midis njerëzve. Por në qindra raste kur njerëzit janë infektuar përmes kontaktit me kafshët gjatë 20 viteve të fundit, ndikimi ka qenë i zymtë. “Shkalla e vdekshmërisë është jashtëzakonisht e lartë, sepse njerëzit nuk kanë imunitet natyror ndaj virusit”, tha Jeremy Farrar, shkencëtari kryesor i Organizatës Botërore të Shëndetësisë.
Perspektiva e një pandemie gripi është alarmante, megjithëse shkencëtarët theksojnë gjithashtu se vaksinat kundër shumë llojeve, përfshirë H5N1, tashmë janë zhvilluar. “Nëse do të kishte një pandemi të gripit të shpendëve, do të ishte ende një sfidë masive logjistike për të prodhuar vaksina në shkallën dhe shpejtësinë që do të nevojitet. Sidoqoftë, ne do të ishim shumë më larg në atë rrugë sesa ishim me Covid-19 kur duhej të zhvillohej një vaksinë nga e para”, tha Hutchinson.
Megjithatë, disa mësime të parandalimit të përhapjes së sëmundjeve janë harruar që nga fundi i pandemisë Covid, tha Salmanton-García. “Njerëzit i janë kthyer kollitjes në duar dhe më pas shtrëngimit të duarve me njerëzit e tjerë. Mbajtja e maskave është zhdukur. Ne po kthehemi te zakonet tona të vjetra të këqija. Mund të na vjen keq për këtë”.
